جراحی قاعده جمجمه

جمجمه، متشکل از استخوان و غضروف می باشد، که صورت و کرانیوم (کاسه سر) را تشکیل می دهد. قاعده جمجمه، ساختار پیچیده ای دارد و رگ های خونی و اعصاب فراوانی از آن عبور می کند. جراحی قاعده جمجمه ، روش جراحی است جهت درمان تومورهای سرطانی و غیر سرطانی موجود در سر، گردن، صورت وهم چنین درمان اختلالات مربوط به قاعده جمجمه. از آن جایی که تومورهای قاعده جمجمه، در زیر مغز واقع شده اند، دسترسی و درمان آن ها نیز دشوار می باشد، این شیوه جراحی، با کمترین میزان تهاجم انجام می شود. در جراحی قاعده جمجمه ، جراح ابزارهایی را از طریق سوراخ های طبیعی (بینی و دهان)، وارد جمجمه می کند. این جراحی، توسط متخصصین گوش و حلق و بینی انجام می شود. کمترین میزان عفونت و آسیب ساختارهای مغزی و اعصاب را به همراه دارد، و دوره نقاهت آن نیز بسیار کوتاه می باشد. رشد تومور و یا بروز اختلال در مغز، معمولا با علائم و نشانه هایی همراه می باشد، از جمله:

• درد صورت
• سردرد
• سرگیجه
• مشکلات بینایی
• احساس ضعف در عضلات صورت
• کاهش شنوایی، و یا احساس وزوز در گوش ها
• گرفتگی بینی و سینوس ها

شدت این علائم، به اندازه، نوع، و محل رشد تومور و یا اختلال بستگی دارد. عواملی مانند:

• سابقه انجام رادیوتراپی سر، در درمان عفونت جمجمه، تومورهای سر، گردن و مغز
• تماس با مواد شیمیایی
• برخی شرایط ژنتیکی خاص و بیماری ها

احتمال ابتلا به تومورهای قاعده جمجمه را افزایش می دهند. تشخیص این قبیل اختلالات از طریق عکس برداری و سایر روش های تشخیصی، امکان پذیر می باشد، زیرا که این نواحی با چشم دیده نمی شوند. روش های تشخیصی عبارتند از:

• MRI و سی تی اسکن، جهت تهیه تصاویری از جمجمه و مشاهده تومور و اختلال.
• بیوپسی، در این روش، تکه ای از تومور به عنوان نمونه گرفته، و جهت بررسی های بیشتر زیر میکروسکوپ به آزمایشگاه فرستاده می شود. بیوپسی، به روش اندوسکوپی و از طریق بینی و سینوس ها انجام می شود.
• تست های دیگری مانند فعالیت الکتریکی مغز، میزان بینایی و شنوایی، نیز انجام خواهد شد.

در چه مواردی جراحی قاعده جمجمه توصیه می شود؟

جراحی قاعده جمجمه در درمان مشکلات و اختلالات زیر موثر می باشد:

• تومورهای غده هیپوفیز
• مننژیوم
• آنوریسم مغزی (بیرون زدگی جدار شریان های مغزی)
• کوردوما (توموری که ازسلول های عصبی در ناحیه جمجمه وستون فقرات منشا می گیرد)
• کرانیوفارنژیوما (تومور سیستم اعصاب مرکزی)

جراحی قاعده جمجمه به روش اندوسکوپی

بسیاری از تومورهای قاعده جمجمه، به خصوص تومورهای غده هیپوفیز، از طریق حفره سینوسی و به روش اندوسکوپی، برداشته و حذف می شوند. از جمله مزایای این روش می توان به عدم دستکاری مغز، نتایج بهتر و ایمنی بیمار اشاره کرد، چرا که در این روش، هیچ گونه برشی در مغز ایجاد نمی شود. اندوسکوپ امکان مشاهده تومور و ساختارهای پیچیده قاعده جمجمه را برای جراح فراهم می کند، و در همین حین، تومور نیز برداشته خواهد شد.

اقدامات قبل از جراحی اندوسکوپی قاعده جمجمه

• انجام عکس برداری های لازم از جمله سی تی اسکن و MRI، جهت تعیین محل دقیق تومور
• آنژیوگرافی (روش تشخیصی که با استفاده از اشعه ایکس انجام می شود)
• جراحی سینوس و یا مصرف آنتی بیوتیک، در صورت وجود عفونت

از بیمار خواسته می شود، روز قبل از جراحی، چیزی نخورد و نیاشامد.

اقدامات و مراقبت های بعد از جراحی

• • ممکن است بعد از جراحی، فرد با علائمی نظیر گرفتگی بینی و یا سردرد و احساس فشار در سینوس ها روبرو شود، که کاملا طبیعی بوده و جای نگرانی وجود ندارد.

• • مقدار جزئی خونریزی از بینی بعد از جراحی، طبیعی است. اما در صورت تکرار خونریزی، و یا تشدید سردرد حتما پزشک خود را در جریان قرار دهید.

• • بعد از جراحی، معمولا فرد دچار گرفتگی بینی خواهد بود، آن هم به دلیل التهاب بینی و مجاری بینی می باشد. بعد از جراحی، تامپونی در داخل بینی گذاشته می شود، که این تامپون بعد از گذشت سه هفته از جراحی، برداشته خواهد شد، و فرد راحت تر می تواند نفس بکشد.

• • بعد از درآوردن تامپون، توصیه می شود که بینی، روزانه ۴ تا ۶ مرتبه با سرم نرمال سالین شسته شود و با این کار، اجزای مرده و اضافی از  بینی خارج خواهند شد.

• • بعد از جراحی، از افراد سیگاری خواسته می شود که سیگار و دخانیات را کنار بگذارند، زیرا که سیگار خود یکی از علل آهسته شدن روند بهبودی می باشد.

• • ترشح از بینی بعد از جراحی، کاملا طبیعی می باشد. به همین خاطر پانسمان استریلی در داخل بینی قرار داده می شود، تا ترشحات اضافی را جذب کند. ممکن است فرد به طور موقتی احساس بویایی خود را از دست بدهد، اما این اختلال، طی چند روز برطرف خواهد شد.

• • مصرف داروهایی مانند آسپیرین و ژلوفن بعد از جراحی، ممنوع می باشد.

• • جهت تسکین درد، بهتر است از کیسه یخ استفاده شود، می توانید این کار را سه تا چهار مرتبه در روز و به مدت پانزده تا بیست دقیقه انجام دهید.

• • مصرف آنتی بیوتیک، جهت پیشگیری از بروز عفونت توصیه می شود.

• • توجه داشته باشید، داروها بایستی طبق تجویز پزشک و به طور منظم، مصرف شوند.

• • در خصوص فعالیت بعد از جراحی باید گفت که، فرد ابتدا بایستی تا می تواند در منزل استراحت کند. انجام ورزش و فعالیت های سنگین، بلند کردن اشیای سنگین به مدت ۴ هفته ممنوع می باشد، زیرا که این قبیل فعالیت ها احتمال خونریزی را افزایش می دهند.

• بهتر است با دهان باز عطسه شود، تا از واررد آمدن فشار به بینی کاسته شود.